Opnieuw naar Zwolle: Open Monumenten Dag 2013

Hallo ge-interesseerde bloglezers,

Op de Open Monumenten Dag van dit jaar ben ik in Zwolle geweest. Deze keer ben ik weer samen met een vriend uit Groningen langs monumenten en gebouwen gewandeld. Twee jaar geleden was ik ook op de Open Monumenten Dag in Zwolle geweest, maar toen was ik alleen. Daarover heb ik geblogd op 23 september 2011 onder de titel: Open Monumenten Dag in Zwolle. Vorig jaar ben ik samen met deze zelfde vriend op de Open Monumenten Dag in Harlingen geweest. Daarover heb ik geblogd op 23 september 2012 onder de titel: Open Monumentendag 2012 in Harlingen.
Mijn vriend vond het leuk om dit jaar weer samen met mij er op uit te gaan. Alleen was het wel jammer dat het weer zeer slecht meewerkte: het regende bijna aanhoudend. Gelukkig waren we vaak binnen. In Zwolle was mijn vriend al enigszins bekend. Net als ik. We wandelden door de Sassenpoort de binnenstad in en wandelden vervolgens langs een kronkelroute door de binnenstad langs allerlei monumentale panden met een oude tot zeer oude geschiedenis. Hij vond het net als vorige keren samen met mij, zeer interessant en informatief.

Nadat we via de Sassenpoort de oude stad waren in gelopen, begonnen we in de Waalse kerk. Op foto 1 hierboven ziet u de Waalse kerk van buiten. Van oorsprong was dat de Sint Geertruidenkapel, die deel uitmaakte van het rond 1390 gestichte Begijnenconvent. Dat was een gemeenschap van lekenvrouwen die samen woonden en leefden en samenwerkten volgens de leefregels van de congregatie van Windesheim en zo in hun eigen onderhoud konden voorzien. De Congregatie van Windesheim was in de Middeleeuwen bekend vanwege de Moderne Devotie, dat in die tijd een belangrijke beweging onder de toen al kritische gelovigen was. Over deze Moderne Devotie in Zwolle heb ik ook eerder geblogd, namelijk op 27 november 2011. Met de reformatie rond 1580 kwam de kapel leeg te staan. Vanaf 1685 kwamen veel Hugenootse vluchtelingen vanuit Frankrijk naar Nederland. Zo streken een aantal neer in Zwolle. Zij kregen de oude Sint Geertruidenkapel toegewezen als kerk. Maar ik vind het toch een merkwaardigheid: dergelijke Franstalige kerken kennen we juist als Waalse kerk, niet als Hugenootse kerk. Hoe dat zo gekomen is? In 1578 vond de tweede Dordtse synode plaats. De eerste Dordtse synode was in 1574, de tweede in 1578 en de derde in 1618. Die derde is voor Nederland indertijd de meest bekende en belangrijkste geweest. Maar op die tweede Dordtse synode van 1578 waren toen al veel Franstalige Calvinistische gelovigen aanwezig. Zij waren vanaf 1567 als gevolg van de dreigende komst van Alva met zijn Bloedraad en de Spaanse Inquisitie uit Wallonië weggevlucht naar Holland. Inderdaad, Wallonië is het Franstalige (!) gebied in Belgie dat wij nu nog steeds onder die naam kennen. Op die tweede synode werd beslist dat er vanaf 1578 twee verschillende synodes naar taal zouden worden georganiseerd; een Nederlandstalige en een Franstalige. Dat is sindsdien zo gebleven. Ondertussen vaardigde koning Hendrik IV van Frankrijk in 1598 het Edict van Nantes uit. Dat garandeerde de vrijheid van geloof voor de Hugenoten, naast de Katholieken. Maar in 1685 hief de oorlogszuchtige en zich Katholiek noemende koning Lodewijk XIV het Edict van Nantes op. Daarmee kwam er een eind aan de tolerantie van Hugenootse Protestanten naast de Katholieke kerk in Frankrijk. Als gevolg daarvan kwam er een enorme vluchtelingenstroom op gang naar de omringende landen, onder andere ook naar Holland. Omdat die Hugenoten Franstalig waren, konden ze zich direct aansluiten bij de reeds bestaande Franstalige Waalse kerk.
Op foto 2 ziet u mijn vriend in zijn blauwe jack staan praten met een vrouw. Van haar kocht hij twee Zwolsche Geertruidenkoeken. De opbrengst wordt gebruikt voor restauratie en onderhoud van de Waalse kerk in Zwolle. Toen het nog het eerder genoemde Middeleeuwse Begijnenconvent was, bakten de begijnen daar dit soort koeken. Nu is dat dus weer in ere hersteld.

Daarna wandelden we via een kronkelige route door de binnenstad van monument naar monument en van historisch woonhuis naar historisch woonhuis en van kerk naar kerk. Ik vermeld ze niet allemaal; anders wordt dit blogstukje veel te lang. Zo bezochten we bijvoorbeeld eventjes de Lutherse kerk (herkenbaar aan de gevelsteen met de zwaan boven de ingang) vlak bij de Blijmarkt. Daarna wandelden we langs de Sint Michaelskerk de Sassenstraat in naar het Karel de Vijfde-huis. Dat pand met zijn fraai versierde gevel uit 1571 ziet u op foto 3 hierboven. Toen ik daar twee jaar geleden was, werd dat pand nog uitgebreid gerestaureerd en opgeknapt en keek je tegen de kale gemetselde muren aan, waar plastic buizen uit de muren staken. Nu waren de kamers opgeknapt en ingericht en waren de muren behangen en was de restauratie voltooid. In de 16-e eeuw werd het pand bewoond door de familie Van Ittersum. Blijkbaar was burgemeester Van Ittersum uit zijn graf opgestaan, want er liep een man in 16-e eeuwse kleding rond. Op foto 4 ziet u zijn portret ten voeten uit, alsof het een fotografisch schilderij is. Zijn dochter liep er ook rond. Zij was eveneens gekleed in 16-e eeuwse kleding. Of was het zijn vrouw?

Nadat we uitgekeken waren in dit pand, wandelden we door de Sassenstraat terug en liepen we de Sint Michaelskerk in. Dat is een indrukwekkend groot en hoog kerkgebouw met pilaren en kerkbanken en indrukwekkend fraaie consistoriekamer op de fundamenten waar tot 1682 de toren had gestaan, zoals u kunt zien op foto 5 hieronder. In deze kerk vond ik ook het graf van de bekende 17-e eeuwse schilder Gerard Terborgh (1617-1681). Ondertussen zag mijn vriend dat er ook een boekenmarkt in deze kerk werd gehouden. Hij kon het niet laten en liep alle kramen en stellingen en dozen langs om te zien of er iets van zijn gading tussen zat.

Nadat we in de Protestantse Sint Michaelskerk waren uitgekeken, wandelden we door naar de Rooms-Katholieke O.L.Vrouwenkerk, die vooral bekend is om zijn toren, in de volksmond ook wel bekend als de Peperbus. Daar wees ik mijn vriend op de schrijn ter ere van de bekende geestelijke Thomas a Kempis (1380-1471), die eveneens een belangrijk woordvoerder was van de Moderne Devotie. Hij is bekend van zijn boek: De navolging van Christus. Onder Christenen is dat op de Bijbel na het meest gelezen boek. Op foto 6 ziet u het portaal en - tussen de zuilen door links - de schrijn met het zeegroene kistje met goudkleurige versiering met daarin de botten van Thomas a Kempis. Mijn vriend vond deze kerk meer een santekraam. Maar ik vond het wel een mooie santekraam. Zo'n Katholieke kerk is niet te vergelijken met die kale kerken van de Protestanten en Calvinisten.

Hierna wandelden we dwars door de binnenstad heen, naar de Diezerstraat. Dat is de bekendste winkelstraat van Zwolle. Daar bezochten we de voormalige Statenzaal. Daar was zeer veel publiek dat kwam luisteren naar een koortje op het podium, zoals u kunt zien op foto 7 hier boven. Maar ik was meer in de oogverblindend fraaie neogotische zaal zelf ge-interesseerd. Op de achterwand zijn 5 belangrijke taferelen uit de geschiedenis van Overijssel geschilderd. Mijn vriend vond het wel aardig maar was er snel op uitgekeken. Daarna wandelden we naar het pand naast de voormalige Statenzaal: de Openbare Bibliotheek van Zwolle. Daar genoten we van een kop koffie in het bibliotheekrestaurant. Tot slot liepen we naar het eind van de Diezerstraat. Daar wees ik mijn vriend op het stuk Middeleeuwse stadsmuur. Helaas regende het teveel om even bij de stadsmuur te kijken.

Daarna sloegen we de hoek om en liepen naar de Plantagekerk. Dat was sinds de 19-e eeuw een Gereformeerde kerk geweest en vanaf circa 1945 een Gereferomeerd-Vrijgemaakte (art-31) kerk, en nu is het dus een kerk van de PKN (= Protestantse Kerk Nederland). Dat sobere kerkgebouw ziet u op foto 8 hierboven. Nogmaals: de O.L. Vrouwenkerk is toch echt een mooiere kerk dan dit sobere kale kerkgebouw.
Hierna wandelden we terug naar het NS-station en namen de trein naar Meppel. Daar werden we door de ouders van mijn vriend van het station opgehaald waarna we bij hen thuis genoten van een lekkere warme maaltijd. Halverwege de avond brachten ze mij terug naar het NS-station van Meppel. Daar nam ik afscheid en stapte op de trein terug naar huis, naar Leeuwarden.