Begin september ben ik samen met mijn vriend uit Groningen op de Open Monumenten Dag in Zwolle geweest. Daar heb ik op 4 oktober 2013 over geblogd. Daarin vertelde ik al dat ik in de Grote of Sint Michaelskerk de grafsteen van de bekende 17-e eeuwse schilder Gerard ter Borgh had gezien en gefotografeerd. Als u zijn grafsteen ook wilt zien, moet u na binnenkomst in de Grote Kerk via het portaal, direct naar links gaan. Daar ziet u het rechtopstaand in de muur ingemetseld. Dat kunt u zien op foto 1 en 2 in dit blogbericht. Gerard ter Borgh was een van de zeer vele schilders uit de Gouden Eeuw van de toenmalige Republiek der 7 Provincien. Hij stamde uit een Zwolse schildersfamilie en leefde van december 1617 tot december 1681.
Het gezin Ter Borgh woonde in een fraai pand in de Sassenstraat, gelegen achter het koor van de Grote of Sint Michaelskerk. Dat pand kunt u zien op foto 3. Op het linker raam in de gevel van het pand is een tekst te lezen over de familie Ter Borgh die er gewoond heeft. Hij leerde het schildersvak van zijn vader (een hoge ambtenaar in het toenmalige stadsbestuur), evenals zijn broers Moses en Herman en zijn zus Gesina. Met zijn broer Moses ter Borgh is het niet goed afgelopen. Hij trad in dienst bij de Hollandse marine en kwam in 1667 om, gedurende de Tweede Engelse oorlog, tijdens de beroemde en succesvolle Tocht naar Chatham.
Gerard ter Borgh heeft vele schilderijen gemaakt. Maar wat mij betreft is er in ieder geval 1 schilderij van hem van zeer groot nationaal belang: de vredesconferentie tussen Holland en Spanje te Munster in 1648. Dat ziet u hier onder op afbeelding 4. Die heb ik overgenomen uit de Wikipedia; daarin vindt u meer informatie over de Vrede van Munster. Op het schilderij zelf staan alle onderhandelaars uit Spanje en Nederland bij elkaar rond een tafel gedekt met een donkergroen tafellaken met daarop twee kistjes waarin de documenten van het Vredesverdrag tussen Holland (eigenlijk: de Republiek) en Spanje worden bewaard. Met dat vredesverdrag kwam er een eind aan de 80-jarige oorlog tussen de opstandige Nederlandse gewesten en provincies enerzijds en Spanje anderzijds. Daarmee werd tevens Nederland erkend als zelfstandig en soeverein land, dat hiermee onafhankelijk werd van Spanje, en tevens afgescheiden werd van het Duitse Reich. Met dit schilderij fungeerde Gerard ter Borgh meer als een 17-e eeuws soort fotojournalist dan als een kunstschilder. Dat is een tegenwoordig volstrekt vergeten maar belangrijk detail dat toen voor vrijwel alle schilders gold. Ze waren toen niet zozeer kunstzinnige schilders, als wel ambachtelijk zeer doorkneed in het zo levensecht afbeelden van personen, gebeurtenissen, landschappen en dergelijke. De fotografie werd pas rond 1840 uitgevonden. Pas daarna konden schilders zich heel creatief kunstzinnig op het witte doek uitleven en uitgroeien tot kunstschilders volgens de definitie zoals die tegenwoordig wordt gehanteerd.
kl.jpg)
Overigens: Hitler en de zijnen vonden dat vredesverdrag van Munster uit 1648 een historische fout en wilden dat in mei 1940 terugdraaien door Nederland onder het motto "Heim ins Reich" weer aan het Duitse Reich toe te voegen. Ze zagen ons Nederlanders zelfs als een Germaans broedervolk. Vandaar dat Nederland een zeer licht bezettingsregiem kreeg opgelegd. Pas in later jaren werd dat steeds drukkender met als dieptepunt de Hongerwinter. De Nazi's hebben indertijd niet willen begrijpen dat die koppige Nederlanders dat vredesverdrag uit 1648 helemaal niet als een fout zagen en volstrekt niet gediend waren van de Duitse aanwezigheid gedurende de periode 1940-1945.
Dat de Nederlandse opstanden in 1566 (beter bekend als de Beeldenstorm) en in 1572 (toen de Watergeuzen Den Briel veroverden, waarna de ene stad na de andere stad overging van Spaans naar Staats) uiteindelijk zou uitlopen op een 80 jaar lang durende oorlog, had niemand toendertijd voorzien. Wel sloten de opstandige gewesten in 1579 een verdrag in Utrecht waarin ze onderling gezamenlijk afspraken maakten over verdediging, bestuur, financien en geloof. Dat is bekend geworden als de Unie van Utrecht. In 1979 is dat feit op de toenmalige rijksdaalders herdacht. In 1979 waren het reguliere betalingsmiddelen, maar nu - na de invoering van de Euro-munt in 2002 - vind je dergelijke munten alleen nog in muntenverzamelingen. In 1581 vond de daadwerkelijke onafhankelijkheidsverklaring van de opstandige Nederlandse gewesten plaats met het Placcaet van Verlatinghe. Pas met de Vrede van Munster in 1648 erkende Spanje eindelijk die onafhankelijkheid. Deze 3 documenten tesamen zou je kunnen zien als de geboorteakte van het huidige Nederland.
Ik vind het zeer merkwaardig dat dit alles zo ontzettend weinig aandacht krijgt in Nederland. Alleen in 1998 werd er landelijk enige aandacht aan geschonken omdat het toen precies 350 jaar geleden was. In Duitsland ook, maar dat had te maken met het feit dat in 1648 in Osnabruck een vredesverdrag werd getekend waarbij de 30-jarige oorlog die van 1618 tot 1648 in Duitsland woedde, werd be-eindigd. Beide vredesverdragen (Osnabruck en Munster) staan in Duitsland bekend als de Westfaalse vredesverdragen.
En er was ook een verschil tussen de partners die de beide vredesverdragen tekenden. In het geval van de Vrede van Munster was er duidelijk sprake van een winnaar (Holland, eigenlijk: de Republiek) en een verliezer (Spanje), terwijl er in het geval van de Vrede van Osnabruck er alleen maar verliezers waren (de honderden Duitse ministaatjes, maar vooral de Duitse Keizer) en nauwelijks winnaars. Maar tientallen jaren later bleek wie de echte winnaar was: koning Lodewijk XIV van Frankrijk. Hij zag zijn kans schoon om te intrigeren in het Duitse Reich en al die Duitse ministaatjes tegen elkaar uit te spelen en zo zijn Franse grondgebied stukje bij beetje uit te breiden (Elzass-Lotharingen!), tot dat er diverse oorlogen van kwamen, zoals onder andere in 1672 (ons rampjaar) en uiteindelijk de Spaanse successie-oorlog (1701-1713). Daarover heb ik al eerder geblogd, namelijk op 4 september 2013 onder de titel: Opnieuw Utrecht, tentoonstelling over de Vrede van Utrecht 1713.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten