Een week geleden fietste ik over het Vliet in Leeuwarden, toen ik aan de overkant het geboortehuis van Troelstra zag staan. Althans; op die plek had het oorspronkelijke geboortehuis van Pieter Jelles Troelstra (1860-1930) gestaan, maar dat is tientallen jaren geleden afgebroken en vervangen door het huidige saaie pand. Dat pand ziet u op foto 1. Gelukkig hangt er een plaquette aan de voorgevel waar het feit van Troelstra's geboorte op die plek op vermeld staat. In de kleine, lichter gemaakte cirkel op foto 1, direct links van de boom, ziet u die plaquette met daarop de tekst: Op dit plak is op 20 april 1860 berne de dichter steatsman Piter Jelles Troelstra. Voor de niet-Friestaligen: Op deze plek is op 20 april 1860 geboren de dichter en staatsman Piter Jelles Troelstra. Anders zou je het pand zo passeren zonder het te weten. Persoonlijk vind ik dat dit pand wel wat meer aandacht mag krijgen als geboorteplek van de beroemde Fries/Nederlandse socialist.
In 1894 heeft hij samen met elf andere socialisten - onder wie Ferdinand Domela Nieuwenhuis, Henri Polak, Hendrik Spiekman en Willem vliegen - de SDAP opgericht in Cafe de Atlas in Zwolle. Op foto 2 ziet u het pand met de gele gevel; dat is Cafe de Atlas. Links op foto 2 ziet u nog net een stukje van de Rooms-Katholieke Onze Lieve Vrouwekerk, vooral bekend om de Peperbus-toren. Omdat de oprichters van de SDAP met hun twaalven waren, staan ze ook wel bekend als de 12 apostelen van de SDAP. In later jaren stapte de voormalige Lutherse dominee Ferdinand Domela Nieuwenhuis (1846-1919) uit de partij en radicaliseerde steeds verder in linkse en vooral anarchistische richting. Radicalisering is dus niet een specifiek verschijnsel van onze tijd in 2014.
In november 1918 dacht Troelstra dat er een revolutionair tij over Europa spoelde. In 1917 was de Russische revolutie uitgebroken, en in november 1918 braken er revoluties uit in Duitsland, Oostenrijk en Hongarije; er leek geen einde te komen aan het revolutionaire tij. Daarom hield Troelstra een toespraak in de Tweede Kamer in Den Haag waarin hij zei dat de revolutie geen halt zou houden bij Zevenaar aan de grens. De arbeiders en soldaten wachtten vol verwachting af, maar er gebeurde niets. Troelstra was na afloop van zijn toespraak naar huis gegaan. Wel hield koningin Wilhelmina een paar dagen later een rijtoer in Den Haag, waarbij op het Malieveld ineens het volk zogenaamd spontaan de paarden uitspanden en de koets door het volk verder werd getrokken. In werkelijkheid was het de Vrijwillige Landstorm die vooraf grondig had geoefend in de Koninklijke Stallen met het uitspannen van de paarden. Daarna verliep het revolutionaire tij in Nederland; de revolutie hield wel degelijk halt bij Zevenaar aan de grens. Troelstra had de revolutionaire krachten verkeerd ingeschat en stortte in.
Ik heb al eens eerder geblogd over deze Vergissing van Troelstra, met vermelding van twee leestips, namelijk op 13 januari 2011, onder de titel: Leestip over revolutie die niet doorging.
Desondanks behield Troelstra toch de sympathie van veel arbeiders. En de partijleiding liet hem daarom zitten in de functie van partijleider. Maar in het parlement waren de rechtse en confessionele partijen zich rotgeschrokken. Vandaar dat de SDAP gedurende de hele jaren 20 en 30 buiten elk kabinet werd gehouden. En vandaar dat elke dominee en pastoor gedurende het interbellum vanaf de kansel donderpreken hield en de brave gelovigen schrik en angst aanjoeg voor alles wat links, socialistisch en vooral communistisch was, onder verwijzing naar de afgrijselijk bloederige burgeroorlog die in 1918 tot 1920 in Rusland woedde, natuurlijk gevolgd door de dictatuur van het proletariaat. In werkelijkheid was het eigenlijk een gevecht om de macht tussen de Rode Bolsjewisten onder leiding van Lenin en Trotski enerzijds en de Witte Russische generaals Koltsjak, Denikin en Wrangel anderzijds, die gesteund werden door de Britten, Fransen en Amerikanen (die allen Rusland waren binnengevallen om de Witten te helpen in hun strijd tegen de Roden). In de jaren 30 kwam daar voor de dominees en pastoors een verwijzing bij naar de dictatoriale Stalinistische terreur met haar intimiderende showprocessen en dwangarbeiderskampen, bekend als de Goelag.
Op 12 mei 1930 overleed Pieter Jelles Troelstra in Den Haag en werd onder grote belangstelling van vooral veel socialisten begraven. Tegenwoordig staat in Leeuwarden naast de Oldehove het standbeeld van Troelstra. Dat ziet u op foto 3.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten