Regenachtige dag in Amersfoort

Hallo mede-bloggers,

Afgelopen zondag 28 augustus ben ik naar Amersfoort geweest. Ook hier kan ik het zelfde verhaal vertellen als over Grouw, Akkrum, Steenwijk en Zwolle: ik ben er vaak langs gereden per trein, onderweg naar Rotterdam of terug, en eindelijk na vele jaren ben ik daar uitgestapt en heb ik de stad bekeken.

Er was die dag helaas een minpunt: het weer wenste niet mee te werken. Ik ben tussen de regenbuien door naar het NS-station van Leeuwarden gefietst. Toen ik in Amersfoort aankwam regende het weer. Nadat de bui was overgedreven wandelde ik tussen de moderne kantoortorens langs het allereerste spoorwegstation van Amersfoort, het oude stadscentrum in, naar het Museum Flehite. Onderweg daarheen viel het me op dat er zeer veel oude pandjes en huizen binnen de grachtengordel van Amersfoort stonden. Er stonden ook zeer recent gebouwde panden en woningen in het oude stadscentrum, maar die waren van - bij wijze van spreken, bijna camouflerende - bakstenen gebouwd, zodat ze vrijwel niet stoorden in het stadsbeeld. Eveneens opvallend - in niet zo positieve zin - was de Elleboogkerk. Daar brak in 2007 brand uit waardoor bijna alle kunstwerken van Armando die daar tentoongesteld werden, verloren gingen. de kerk is nog steeds niet hersteld.

Het Museum Flehite (opgericht in 1880) bestaat uit enkele naast elkaar gebouwde woonhuizen uit ongeveer 1540, en heeft een interessante expositie over de geschiedenis van Amersfoort. Persoonlijk vond ik het ietsje minder goed als in Zwolle en Kampen, maar het was nog steeds zeer interessant. Zo hing er een enorm schilderij van Matthias Withoos uit 1671 met daarop het uitzicht op de stad Amersfoort. En zo was er een vrij kleine afdeling over het bedrijfsleven van Amersfoort. Er was een vitrine over de fabriek waar Eysenck-motoren werden gemaakt, er was ook een vitrine over de spoorwegen in Amersfoort, en er was een vitirine over de tabaksproductie in en rond Amersfoort. Voor mijzelf en mijn familie is dat laatste extra interessant. De ouders van een tante van mijn vader kwamen namelijk uit Amersfoort. En de vader van die tante kon in Rotterdam zijn vak als sigarenmaker gelijk voortzetten, in de fabriek van Louis Dobbelmann. Mocht u nu denken, Dobbelmann, dat is toch die fabriek van zeep en waspoeder? Dat klopt, dat waren de broers van Louis Dobbelmann. Op de bovenste etage - zeg maar de zolder - was een tentoonstelling over Amersfoort in de Tweede Wereldoorlog. De stad lag in de meidagen van 1940 direct achter de frontlinie. Vanaf de rivier de Rijn in het zuiden liep direct oostelijk van Amersfoort tot aan de IJsselmeerkust bij Spakenburg de Grebbelinie. Zoals bekend is daar heftig en fel gevochten tussen het Nederlandse leger en de Duitse invallers. Uiteindelijk trok het Nederlandse leger zich terug achter de Nieuwe Hollandsche Waterlinie, maar tijdens die terugtrekking vond de overgave plaats op 15 mei 1940 in het dorp Rijsoord, zuidelijk van Rotterdam, dat de dag daarvoor was gebombardeerd door de Duitse Luftwaffe. Verder was er een en ander te zien over Amersfoort tijdens de bezetting, distributiebonnen, het verzet, en dergelijke. Maar er was vooral veel te zien en te lezen over het zeer beruchte concentratiekamp Amersfoort. En ook hier is er weer een link naar mijn familie. Een oom van mijn vader en echtgenoot van de al eerder genoemde tante (wier ouders uit Amersfoort kwamen) heeft daar rond 1943 gevangen gezeten (wegens illegale houtkap). Hij wist gelukkig met hulp van buitenaf te ontsnappen.

Nadat ik alles in het museum had bekeken, wilde ik de stad in. Helaas regende het buiten, zodat ik besloot een kop koffie in het museumrestaurant te nemen. Toen het droog was (en ik mijn koffie op had) verliet ik het museum. Toen maakte ik de foto die ik bij dit blogstukje heb geplaatst. Daarop zie je de rivier de Eem in de stad; helemaal achteraan het pand met de fraaie renaissancegevel is het museum Flehite te zien, en helemaal rechts de O.L. Vrouwetoren. Over die toren verderop meer. Achter mij staat de Koppelpoort.

Eerst wandelde ik naar de Koppelpoort. De poort is gebouwd rond 1425. In 1844 zou hij worden gesloopt, maar dank zij een Koninklijk Besluit in dat jaar, is het Middeleeuwse poortgebouw gered. In 1886 werd de Koppelpoort gerestaureerd door de stadsarchitect Kam en de beroemde architect Pierre Cuypers. De Koppelpoort kun je altijd zien vanuit de trein. Nu kon ik er omheen en onderdoor lopen en er veel foto's van maken. Onder deze poort door stroomt de rivier de Eem in noordelijke richting en mondt uit in het Eemmeer (ooit de Zuiderzee). In de Middeleeuwen heette die rivier een ietsje anders: de Amer. En op de plek waar nu de stad ligt, was toen een voorde, een doorwaadbare plek. Dan snap je nu waar de naam van de stad Amer-voorde vandaan komt.

Daarna wandelde ik de stad in. Op het plein voor de O.L. Vrouwetoren was een soort kinderkermis gaande. Maar daar ging mijn interesse niet naar uit. Die ging uit naar de Onze Lieve Vrouwetoren. Tot 1787 stond er ook een kerkgebouw tegenaan. In dat jaar was er een ontploffing van een voorraad buskruit die in de kerk was opgeslagen, waardoor de kerk werd verwoest. Alleen de toren staat er nog. De O.L. Vrouwentoren is gebouwd in 1460 en heeft een hoogte van 98 meter. Aan de voet van de Onze Lieve Vrouwetoren is een monument in de straat aangebracht. Want toen Napoleon in 1812 in Nederland de baas was, verordonneerde hij dat heel Nederland nauwkeurig in kaart gebracht moest worden. Als nulpunt werd de O.L. Vrouwetoren te Amersfoort genomen. Al die opmetingen vormden de basis voor het Kadaster, dat in 1832 is opgericht. Sinds circa 1970 is de O.L. Vrouwetoren niet meer het meetkundig middelpunt van Nederland. Dat is 40 jaar geleden verplaatst naar het Europese nulpunt ergens in Frankrijk, zuidelijk van Parijs.

Hierna wilde ik verder door Amersfoort wandelen. Maar helaas toen begon het weer te regenen. Ik ben nog langs de Sint Joriskerk (een opmerkelijke 3-beukige kerk die rond 1540 was voltooid) gewandeld, door de Langestraat gelopen, de 14-e eeuwse Binnenkamperpoort gepasseerd, maar het bleef aanhoudend regenen. Uiteindelijk besloot ik door de regen maar terug te keren naar het station. Toen ik daar naar binnen liep, hield het juist op met regenen. Definitief. Daarom was deze dagtocht voor mij maar half geslaagd. Hopelijk is het op een andere dag beter weer en heb ik dan meer succes.