Moord te Rotterdam in 1938

Hallo Bloglezers,

Ik heb er zelf niets over in de pers gelezen. Jullie waarschijnlijk ook niet. Maar de afgelopen 23 mei 2014 was een historische dag voor Rotterdam. Op die dag was 76 jaar geleden een Oekraiener op de Coolsingel opgeblazen.
Toch is er wel enige informatie over te vinden. Ik heb er enkele maanden geleden iets over gelezen op de site van het Gemeente-archief Rotterdam, omdat het politierapport van het hele onderzoek werd vrijgegeven en gepubliceerd. En er valt ook een en ander over te lezen in de Wikipedia, maar verder moet je naar informatie over deze gebeurtenis zoeken.

Op 23 mei 1938 bevond zich een Oekraiense balling in het Atlanta-hotel, gesitueerd op de hoek van de Coolsingel met de Aert van Nesstraat in Rotterdam. Dat pand ziet u op de 2 foto's hierboven; de eerste genomen vanaf de overkant van de Coolsingel, de tweede vanaf de overkant van de Aert van Nesstraat, waarop de hoofdingang te zien is. Daar ontmoette de Oekraiener in de foyer van het hotel heel toevallig (?) iemand die zich aan hem voorstelde als een oude kennis. Het leidde tot een geanimeerd gesprek, waarna beiden weer uiteen gingen. Maar niet nadat de kennis een doos chocoladebonbons cadeau had gedaan aan de Oekraiense balling. Die was namelijk dol op chocolade.
Na deze ontmoeting ging de Oekraiener uit wandelen op de Coolsingel, waar het druk was vanwege het winkelende publiek. Ongeveer zo'n 100 a 200 meter van het hotel klonk er ineens een luide explosie, waarna de Oekraiener volledig in twee-en uiteengereten werd. Dat waren dus explosieve chocoladebonbons.

Op de toenmalige plek van de moord is tegenwoordig niets te zien dat aan de bomaanslag herinnert. Geen tegel met tekst dat er naar refereert, of  wat dan ook. De panden zelf langs de Coolsingel zijn ondertussen door het bombardement van 14 mei 1940 weggevaagd. De plek zelf is ongeveer schuin tegenover het stadhuis van Rotterdam. Die plek is te zien op de 2 foto's hieronder. Op foto 3 is het plein te zien met op de achtergrond het nieuwe pand dat na de oorlog is verrezen met duidelijk zichtbaar de hoofdingang voor personeel voor de kantoren op de bovenste etages, met erboven het opschrift Coolsingel 75. Op foto 4 is hetzelfde plein weer te zien, maar dan met links het fietspad met ernaast de Coolsingel en met rechts op de begane grond een winkel van Zorgwerk. Als ik het goed heb, zat daar tot enkele jaren geleden de tweedehands boekenwinkel De Slegte. Anders zat die tweedehands boekenwinkel aan de andere kant van de personeelsingang. En in de verte tussen de boom en het witte pand is een klein stukje bruin van het bakstenen gebouw van Hotel Atlanta te zien.

De Rotterdamse politie was er op 23 mei 1938 snel bij, want het politiebureau stond er niet ver vandaan. Dat staat nog steeds schuin aan de overkant, een beetje achteraf naast het stadhuis aan de Coolsingel. Na een grondig en gedegen onderzoek werd vastgesteld dat de man Jewhen Konovalets heette, en dat hij in 1891 geboren was te Lviv (die stad heette vroeger Lvov of Lemberg), gelegen in westelijk Oekraine, en dat hij op de vlucht was voor spionnen van de NKVD (de voorganger van de later meer bekende KGB). Maar wie precies de moord had gepleegd, bleef tientallen jaren lang onbekend. Pas in 1994 (na de val van de Sovjet-Unie) deed een voormalige spion van de KGB een boekje open. Hij heette Pavel Soedoplatov (1907-1996) en had de opdracht om Konovalets te vermoorden van Stalin persoonlijk gekregen. Omdat hij die opdracht met zijn team succesvol had uitgevoerd, kreeg hij van Stalin een nieuwe moordopdracht: de moord op Trotsky. Die werd in 1940 vermoord in Mexico, door een Belg met een pikhouweel. Kortom: From Russia with Love. Het had de inspiratie kunnen zijn voor Ian Fleming, de schrijver van de James Bond-romans.

Wat was hier nu echt aan de hand? Stalin had met zijn landbouwbeleid begin jaren 30 in Oekraine een ramp gecre-eerd. De boeren werden gedwongen om toe te treden in de kolchoz-boerderijen, in de hoop op efficientere en grotere oogsten. Het pakte in de praktijk totaal verkeerd uit: de oogsten mislukten, waarna Stalin besloot om in ieder geval de oogsten in beslag te laten nemen voor de arbeiders in de steden en de boeren op het Oekraiense platteland te laten verrekken van de honger. Er zijn circa 5 miljoen Oekrainers door omgekomen. Die hongersnood wordt in Oekraine tegenwoordig de Holodomor genoemd en wordt sinds de jaren 90 ieder jaar herdacht. Die Holodomor is de reden voor heel veel woede onder Oekrainers tegen Stalin. Daar had ik vorig jaar op 1 juni 2013 al over geblogd in mijn blogstukje getiteld: Tentoonstelling de Sovjet-mythe in het Drents Museum te Assen, inclusief leestips. Daarin beschreef ik een schilderij met daarop weergegeven het oogstfeest op de kolchoz. Ik schreef daar toen al over dat dit schilderij een grote leugen was. Zo rijk waren de oogsten niet, en zo feestelijk ging het er dus helemaal niet aan toe.

Vanwege deze door Stalin veroorzaakte rampen, ontstond er een organisatie in Oekraine genaamd OUN, die zich al snel naar het buitenland verplaatste, en die ijverde voor afscheiding van Oekraiene uit het Sovjet-staatsverband. Dat kon Stalin natuurlijk niet tolereren. En dat was de reden voor de NKVD om Jewhen Konovalets op te sporen en te liquideren.
Na de moord op Konovalets zocht de OUN steeds meer naar steun in West-Europa. Die kreeg ze van Nazi-Duitsland. Op 22 juni 1941 ging Operatie Barbarossa van start en viel Nazi-Duitsland de Sovjet-Unie binnen en veroverde met succes grote delen van de Sovjet-Unie, waaronder ook vrijwel de hele Oekraiene. De Duitse troepen rukten op tot aan de oevers van de Wolga waar ze vastliepen in de ruines van het kapotgeschoten Stalingrad. Daarover blogde ik op 5 januari 2014 onder de titel: Bekende Russische stad in het nieuws. Onderwijl, overal waar de Duitse troepen oprukten in West-Oekraiene, werden ze ingehaald als bevrijders. Begrijpelijk, gezien de Stalinterreur, waaronder die mensen hebben geleden. Maar dat was geen reden voor veel Oekraieners om vervolgens in dienst van de Nazi's zo veel mogelijk Russen, Joden en Polen uit te moorden. Die Oekraieners van de OUN schijnen in totaal circa 100.000 Polen, Russen en Joden te hebben uitgemoord. Het is een kwalijk stuk geschiedenis dat tot op de dag van vandaag nooit verwerkt is geweest, na afloop van de Tweede Wereldoorlog.
Dit is de reden waarom Oekraine op dit moment een gespleten land is geworden. In West-Oekraine leven nog steeds veel Oekrainers (vooral de leden van het Rechts Blok en Svoboda) die de massamoordenaars van toen als helden vereren, waaronder een zekere Stepan Bandera (1909-1959, en afkomstig uit een dorp in de omgeving van Lemberg, en de beruchtste OUN-moordenaar). Een zeer kwalijke geschiedenis waarover wij in het Westen zo goed als niets in de kranten lezen of op tv in journaals zien. Het lijkt haast op censuur.  In Oost-Oekraine leven vooral veel Russen die juist zwaar hebben geleden onder de terreur van de Nazi's en de Oekrainse OUN-moordenaars. Zij willen om voor de hand liggende redenen natuurlijk niks te maken hebben met de Westelijke Oekrainers, die ze aanzien voor Neo-Nazi's. Vandaar dat ze zich willen afscheiden uit Oekraine en zich bij Rusland willen voegen.
Ik schreef al eerder iets over deze kwestie op mijn blog, op 20 april 2014 onder de titel: Russische Sint Joris orde ineens opvallend actueel.

Het is duidelijk een stuk geschiedenis dat in het Westen nauwelijks bekend is. Heel jammer, want door dat gebrek aan feitenkennis wordt het gedrag van de Russen in Oostelijk Oekraine makkelijk verkeerd begrepen en verkeerd uitgelegd. Kortom: het is belangrijk om de historische feiten te kennen! Wie ze niet kent, is makkelijk te misleiden en voor te liegen! Dat wist de minister van propaganda van het Duitse Reich dr. Joseph Goebbels al.

Het nieuwe Rotterdam Centraal Station

Hallo bloglezers,

Begin mei 2014 ben ik weer in Rotterdam geweest. Natuurlijk reisde ik per trein en arriveerde ik dus op het Centraal Station van Rotterdam. Dat is juist volledig vernieuwd en in maart 2014 heropend door onze nieuwe koning Willem Alexander. Foto 1 heb ik vanuit de rijdende trein genomen richting station. Een spectaculair uitzicht, al is er van het nieuwe station zelf niks te zien op deze foto. Wel van diverse treinen op het rangeerterrein op de voorgrond, met op de achtergrond de bekende kantoortoren Delftse Poort van verzekeraar Nationale Nederlanden.

Maar op (ongeveer) diezelfde plek hebben 3 eerdere stations gestaan. In 1839 werd - zoals iedereen met geschiedenis leert - de allereerste spoorweg van Nederland geopend; die liep van Amsterdam naar Haarlem. In 1847 werd deze spoorweg doorgetrokken naar Leiden, Den Haag, Delft, Schiedam en Rotterdam. Die verlengde spoorlijn kwam in 1847 uit in een kopstation met de naam Rotterdam Delftsche Poort. Dat station was indertijd gesitueerd vlak bij het toen nog bestaande poortgebouw Delftsche Poort in het centrum van Rotterdam. Dat is nu een eindje oostelijk van het huidige Rotterdam Centraal Station. In 1868 werden plannen bekend gemaakt om de spoorlijn van Rotterdam verder door te trekken naar Dordrecht en vervolgens verder over het Hollandsch Diep naar Breda. Daarvoor bleek het (toen nog) bestaande kopstation Rotterdam DP (= Delftsche Poort) niet goed geplaatst te zijn. Daarom werd er vlak bij een volledig nieuw station gebouwd en in 1877 geopend. Dit was geen kopstation, maar een doorgaand station. Hier arriveerden vanuit het westen de treinen vanuit Den Haag en reden na een stop op het nieuwe Rotterdam DP door over het luchtspoor (zeg maar: spoorwegviaduct) dat in diezelfde periode 1870-1877 dwars door de stad was gebouwd, waarna de trein zijn reis vervolgde over de spoorbruggen over de Nieuwe Maas en de Koningshaven naar Dordrecht en verder. Dat nieuwe station Rotterdam DP heeft het bombardement ondanks enige schade overleefd. Toch werd het na de Tweede Wereldoorlog duidelijk dat er een nieuw station moest komen om de groeiende verkeersproblemen de baas te kunnen blijven.
Daarom werd in de loop van de jaren 50 direct westelijk van het oude Rotterdam DP een nieuw station gebouwd en werden de loop van verschillende andere spoorlijnen aangepast, zodat ze alsnog op het nieuwe Rotterdam Centraal Station aansloten, en niet langer op verschillende kleinere stations, verspreid over de stad (zoals Rotterdam Hofplein voor de trein naar Den Haag, of het Maasstation voor de trein naar Utrecht). Op 21 mei 1957 werd dit nieuwe station geopend als Rotterdam Centraal Station. Boven op de dakrand van dit toenmalig moderne stationsgebouw stond in grote letters de naam: Centraal Station.

Maar 10 jaar geleden werd duidelijk dat het personenvervoer per trein nog verder zal groeien en dat het bestaande station te klein werd. Daarom werden er plannen gemaakt voor een grote verbouwing van het station Rotterdam CS. In september 2007 werd het oude Rotterdam Centraal Station uit 1957 gesloten en werden de letters van de dakrand van het stationsgebouw verwijderd. Wel werd er nog enkele weken lang enkele letters in een andere combinatie teruggeplaatst als afscheidsgroet; ze vormden de woorden: TRAAN LATEN.
Maar denk maar niet dat het hele station op slot ging. Er werden op andere plekken naast de bouwplaats tijdelijke ingangen tot het station gerealiseerd met een grote nieuwe loopbrug naar de perrons, zodat de treinen gewoon konden blijven doorrijden. Je kon zelfs zien hoe het bouwproject vorderde in de loop der jaren. Op foto 2 is te zien hoe het station met de perrons en de overkapping met ondersteunende palen er tegenwoordig uit ziet.
In 2014 was het nieuwe Rotterdam Centraal Station voltooid en werd het op 13 maart 2014 feestelijk geopend door koning Willem Alexander. Op de zuidgevel staat weer de naam van het station (zoals op foto 3 is te zien), in dezelfde letters afkomstig van het oude station. En ook de klok is weer terug. Ook die is overgenomen van het vorige station.

Terwijl ik rondliep op het grote plein voor het station, maakte ik foto's van het plein en van het nieuwe stationsgebouw en van  het er naast staande circa 151 meter hoge kantoorpand van de Friese architect uit Hardegarijp Abe Bonnema (1926-2001). Over hem heb ik eerder geblogd, namelijk op 13 februari 2014, over het Nieuwe Fries Museum. Terug naar Rotterdam. Dat kantoorpand van Abe Bonnema ziet u op foto 4. Dat is het kantoorpand van Nationale Nederlanden genaamd Delftse Poort. Curieus: de naam is nu overgegaan van het station naar dit kantoorpand. Het bestaat uit twee kantoortorens, de ene 151 meter hoog en de andere 93 meter hoog. Toen deze kantoortoren in 1991 in gebruik werd genomen was het het hoogste kantoorpand van Nederland. Nadien heeft Amsterdam geprobeerd Rotterdam te overtroeven met een hogere kantoortoren, maar daarna heeft Rotterdam de hoofdstad van Nederland alweer overtroefd met opnieuw het hoogste pand van Nederland, deze keer gebouwd op de zuidoever, vlak bij de Erasmusbrug en het nieuwe gerechtsgebouw. Het is de Maastoren. Deze kantoortoren is sinds zijn voltooiing in 2009 met 165 meter het hoogste gebouw van Nederland. Maar dat verder terzijde.
Het viel me ineens op dat er meer mensen op het stationsplein rondliepen en foto's maakten van het nieuwe stationsgebouw. Het wordt duidelijk gezien als een zeer fotogeniek gebouw.

Het nieuwe station heeft ondertussen al een bijnaam gekregen van de Rotterdammers: de haaiebek. Een andere bijnaam is: de patatzak.

P.s.: mochten jullie nu denken dat het bekende beeld van Zadkine (bijnaam: Jan gat) naar dit stationsplein zal worden verplaatst? Daar was laatst in Rotterdam ineens een discussie over ontstaan. Wel, die verplaatsing gaat niet door. Dat beeld staat al sinds jaar en dag aan het noordelijke eind van de Leuvehaven op het Plein 1940. En daar blijft het staan. Dat was in 1951 al de afspraak met de directie van de Bijenkorf. En daar zijn de Rotterdammers van nu het helemaal mee eens.

Weer herdenking van het bombardement op Rotterdam van 14 mei 1940

Hallo Blogvolgers,

Zoals gebruikelijk hebben we in Nederland op 4 en 5 mei de traditionele nationale herdenkingen van de Tweede Wereldoorlog gehad. Ook in Rotterdam. Maar op 14 mei heeft Rotterdam zijn eigen stedelijke herdenking. Zoals bekend heeft dat alles te maken met het Duitse bombardement op 14 mei 1940, waarbij circa 850 doden vielen en rond 90.000 Rotterdammers dakloos werden. Dat is bijna net zoveel als de stad Leeuwarden aan inwoners heeft. Dat is op dit moment in 2014 rond 95.000 inwoners. Laat dat dus goed tot u doordringen.

Op de twee hierboven staande foto's ziet u de brandende stad Rotterdam. De eerste vanaf het Noordereiland waar u op de andere oever van de Nieuwe Maas de stad rond het Witte Huis (herkenbaar aan het grote reclamebord boven op het dak) ziet branden. En op de tweede foto vanaf een andere plek elders in Rotterdam, waar burgers machteloos vanaf het dak van hun woning toezien hoe het stadscentrum in vlammen opgaat. Die zullen niet bepaald vriendelijke gevoelens naar de Duitse militairen toe hebben gehad.
En die had de toenmalige burgemeester van Rotterdam P.J. Oud ook niet. Hij moest van de Duitsers direct na de overgave een proclamatie in de stad verspreiden waarin hij de burgers van Rotterdam moest vermelden dat de Duitsers als vrienden waren gekomen. Tegen die zin heeft burgemeester Oud nadrukkelijk geprotesteerd en daarom weggelaten. De Duitsers hebben dat maar zo gelaten, want ze begrepen ook wel dat een bombardement niet erg vriendschappelijk overkwam. Terwijl zij vonden dat die Hollanders toch echt een Germaans broedervolk waren. Maar ook dan maakte zo'n bombardement geen overtuigend vriendschappelijke, laat staan een broederlijke indruk.

Dat was blijkbaar heel anders in Amsterdam, waar gedurende die 5 dagen  in mei 1940 vrijwel niet is gevochten en waar vrijwel geen enkele bom is gevallen. Daar werden de Duitse militairen bij hun intocht via de Berlagebrug op 15 mei 1940 (terwijl Rotterdam nog brandde!) blijkbaar enthousiast verwelkomd door de Amsterdamse bevolking, zoals te zien is op deze foto. Achteraf bleek dat het om Duitse staatsburgers waren die hun landgenoten enthousiast begroetten, of NSB-ers die hun ideologische meesters enthousiast binnenhaalden. Geen fraai gezicht dus. Maar door het niet vermelden van dergelijke feiten werden er door de Duitse censuur een wel zeer verkeerd beeld gecre-eerd. Een foto zoals deze zal in Rotterdam dan ook zeer onaangenaam zijn gevallen, vooral omdat men daar de achtergrond niet van kende.