Afgelopen week las ik in de wekelijkse Leeuwarder stadskrant Huis aan Huis van 3 juni 2015 over een nieuwe gemeentelijke herindeling in Friesland. De gemeente Leeuwarden zal in 2018 ook het noordelijke deel van de gemeente Leeuwarderadeel bij de gemeente Leeuwarden voegen. Ik heb er tot nu niets naders over gelezen, maar ik vind dit een komisch voorbeeld van de ironie van de geschiedenis.
Hoe dat zit? Ooit was Leeuwarden een groepje van 3 dorpen (Oldehove, Nijehove, en Hoek), te midden van de vele andere dorpen binnen de grietenij Leeuwarderadeel. Op foto 1 is een kaart van de langwerpig uitgestrekte grietenij Leeuwarderadeel te zien. Dat is de kaart van Schotanus a Sterringa uit 1695. Ernaast ligt een kaartje uit de hierboven genoemde recente krant, met daarop in kaart aangegeven de toekomstige gemeentelijke indeling van 2018.
In 1425 vroeg de stad Leeuwarden op de toenmalige vergadering van de Friese Staten om erkenning als stad met stadsrechten. Daar waren de vertegenwoordigers van Leeuwarderadeel natuurlijk niet blij mee. Zij hebben een beslissing hierover dan ook zo lang mogelijk tegengehouden. Pas in 1435 gaven ze toe en kreeg Leeuwarden zijn zeer gewenste stadsrechten. Daarbij werd het grondgebied van Leeuwarden afgezonderd van Leeuwarderadeel. Daarmee viel de grietenij Leeuwarderadeel uiteen in 2 delen, een noordelijk en een zuidelijk deel, met het onafhankelijk geworden deel van Leeuwarden er tussen in. Dat is op de kaart van Schotanus duidelijk te zien.
Op 1 januari 1944 vond er weer een verandering van gemeentegrenzen plaats: toen werd Huizum en het hele zuidelijke deel van de gemeente Leeuwarderadeel bij Leeuwarden gevoegd. Het gemeentebestuur van Leeuwarderadeel, dat voor 1944 in het dorp Huizum in het gemeentehuis aan de Schrans zetelde (zie foto 2), verhuisde toen naar Stiens. Daarmee werd Stiens de hoofdplaats van het overgebleven noordelijke restant van Leeuwarderadeel.
En nu zal in 2018 het noordelijke deel ook bij de gemeente Leeuwarden worden gevoegd. Daarmee is het bestuurscentrum van Leeuwarderadeel verschoven via Huizum naar Stiens, en vandaar naar Leeuwarden. En zo zal Leeuwarden uiteindelijk in 2018 de grietenij Leeuwarderadeel waar het in 1435 onafhankelijk van werd, in zijn geheel opslokken. Hoe ironisch.
Verder: In 2014 werd de gemeente Leeuwarden al uitgebreid met delen van de gemeente Boarnsterhim. In 2018 zal Leeuwarden (naast het noordelijke deel van Leeuwarderadeel) verder worden uitgebreid met delen van Littenseradeel. Dat geeft de stad Leeuwarden ineens min of meer imperialistische trekken. Want die delen van Boarnsterhim en Littenseradeel hebben nooit bij de grietenij oftewel gemeente Leeuwarderadeel behoord. Daarnaast: Of het wel zo verstandig is om een stedelijke gemeente als Leeuwarden met zoveel platteland uit te breiden, moet nog maar worden afgewacht.
